GAZZALİ.
Ebu Hamit Muhammet b.Muhammed el-Gazali ismi Hüccetülislam ve Zeynüddin Abuhamet ve Alpazar lakapları el-Cüveyni hocası
Kelam,batınılık,felsefe,tasavvuf üzerine incelemeler yaptı 
Gazalinin amaçı kesin bilgiye ulaşmak
Hakikatı arayan 4 grup
Kelamcılar,batiniler,filozoflar ve sufiler
Filozofların görüşlerini eleştirmek için 
Feha fütül-felasife(filozofların habersizliği)
Gazaliye göre matematigin metafizikle alakası yoktur.
Gazali felsefi ilimleri
Matematik,mantık,fizik,metafizik,siyasi ve ahlaki olarak ayırır.
Bunlardan matematik,mantık ve fizik kanıta dayalı epistomolojik açıdan güvenilir bilgilerdir.
Gazalinin filozofları en çok eleştirdiği konu sebeb sonuç ilişkisi
Gazali filozofların amaçları adlı eserine geçmeden önce ibn-sinanın eserlerini incelemiştir.
Gazali filozofların tutarsızlıgıeserini yazarken kelamcılardan yararlanmıştır.

İBN SİNA
Asıl adı Hüseyin Buhara yakınlarında doğdu.Talebesi Cuzcani başustad anlamında eş-şeyhur reis ünvanı verildi.Batııda Avicenna olarak bilinir.
İbn Sina:dil-edebiyat,dinilim,geometri,aritmetik,astronomi,mantık ve felsefe dersleri aldı.Tıp tahsili yaptı.
Ontoloji ve psikoloji yanı sıra bilgi problemi üzerine en fazla durandır.
El kanun adlı eseri batıda okutuldu.
Var olanları 2 kısımda inceler.
1-Tanrı,akıl/melek ve dogal nesneler insan iradesine baglı olmayanlar
2-Varlıgı insan irade ve fiili ile meydana gelen unsurlar
İlk kısımdaki bilgiye teorik (nozari)felsefe
İkinci kısımdaki bilgiye pratik (ameli)felsefe
Varlık zorunlu varlıkdır.(tanrı)
Tanrı metafizigin inceledigi bir konu degil araştırdıgı en temel sorundur.
Varlık akıl yoluyla (sarih insani akıl)kavranan bilgidir.
Varlıkları duyularla ve akıl yoluyla idrak edilenler olarak ayrılır.
Türel varlıkları:Suret/kuram ve külli/türel olarak temellendirir.
İnsan aklında 3 türel yahut mahiyet bulunmaktadır.
İlkine dogal (tabii) ikincisine akli üçüncüsüne mantıki mahiyet adını veren ibnisina gercek ve asıl olan tabi mahiyettir.
Nefis 3e ayrılır.
Bitkisel,hayvansal,insani nefis
Bitki beslenme büyüme ve üreme
Hayvani duyu idrak ve hareket
İnsani:bitkisel ve hayvani nefile birlikte akıl ve düşüncedir.
İnsan nefsini oluşturan güçler;
İdrak 
Hareket
Düşünce
İyi/kötü,güzel/çirkin,yararlı/zararlı:ameli akıl yapar.meşşai gelenegini izler.
Peygamberlere kutsal akıl adını verir.fail akılla ilişki kurabilecekler.
Aklın kendini bilmesi veya ispatlayan ilk olacaktır.Buna (boşlukta uçan adam)benzetmesi denir. 


İBN RÜŞD
Asıl adı Muhammed kurtuba (cordoba) da doğdu
Lakapları eş şarih cammentator ,aben roşd aven roşd averroes averroys
Tıp alanında el kullıyat eserı kaleme almıs
Din ilimlerı metafızık mantık tabııat ılımlerı zoolojı psıkolojı asronomı tıp sıyaset ve ahlak ılımlerı ıle ılgılenmıstır
Gazzelı ye karşı tutarsızlıgın tutarsızlıgı eserını yapmıstır.
İnsanın varlık gayesi nazeri ve ameli yetkınlıge ulasmaktır.bunlardan bırı gercek /dogru bılgı
Dıgerı gercek/ıyı amel
Ona gore hakıkatın varlıgı (ontolojık)bılgı(epıstomolojık)ve ahlak (tetkık)ıle alakalıdır.
Varlık (vucud)terımı yerıne huvıyet(kımlık) zat(ız) soy ve vahıt(bır)terımlerı ıle es anlamlı saydıgı mevcud(var var olan)terımını kullanmıstır.
Varlık:bır seyın duyulur ozellıgı
Nelık :aynı seyın akledılır ozellıgıdır
Varlıgı ılk madde (heyula)
Nelık suret(from) ılıskısıne benzetır
Varlık nelık ılıskısını :madde suret ılıskısıne benzetır
Varlıgı uc ayrı ılkede bahseder
a)Ilk madde(heyula) b)surat(from) c)yaratan ılk ılke(Tanrı)
İbn Ruşd alemın sureklı yaratmanın var oldugunu savunur
Bılgı sorununu varlık nefıs ve akıl olarak ele alır
İbn Rüşd madde ,suret etkı (faıl)amac (gaye) olmak uzere dort sebebten bahseder.
İnsan ıdrakına konu olan nesnelerın bırı duyular dıgerı akledılır olmak uzere ıkı tur suretten bah seder
Duyular ılk made ıle bırlestıgınde basıt cısımlerı (toprak su hava ates)olusturan yaslık-kuruluk sogukluk-sıcaklık ıtıbarı ıle dort maddeyı olustururlar
Edılgın ve etken akıl arasındakı ılıskıye ıttısalı 
dınle felsefe ılıskısını arkadas hakıkat dost sut kardes olarak ıfade eder.

OSMANLIDA DUSUNCE HAYATI
Islam dunyasında dusunce harekatı kelam tasavvuf ve felsefedır.
Kelamla felsefeyı kaynastıraan Fahreddın Razı
Tasavvufla felsefeyı kaynastıran Muhıddın ıbnul arabı
Kelam tasavvuf felsefe yenı anlayıs getıren Gazalı
Fahreddın razı nın kelam felsefe uzerıne eserı el mabahısul-mesrıkıyye - el muhassal
Razı Gazelı tarafından sunnı bır cızgıye yaklastırılmıstır
Tasaffunun oncusu temsılcısı ıbnul arabı dır
Molla fenarı Osmanlının ılk sehul ıslamı
Sadeddın taftazanı yazdıgı serhul akaıd 
Ibnul arabının kurdugu varlık felsefesının ozu varlıgın bırlıgıdır 
Fatıh sultan mehmed ın talebı uzerıne molla abdulrahman camı Ed durretul fahıre adlı eserını yazmıstır
Osmanlı medreselerınde akaıdun nefesı-el akaıdul adudıyye –el mevakıf fıl kelam –el melasıt hıdayetul hıkmet –hukmetul ayn
Muradıye okulu mensup ebu hafs necmeddın omer b. Muhammed nefesı kaleme aldıgı akaıdul nefesı eserıdır
Eserıddun ehberı tarafından kalemle alınan hıdayetul hıkmet mantık fızık ve metafızıkten olmak uzere uc kısımdan olusur 
Necmeddın katıbı hıkmetul ayn 
Taskoprulu felsefeyı nazarı/teorık ve amelı/pratık olarak ınceler.